ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Leczenie zespołu trzaskającej łopatki

Zespół trzaskającej łopatki (Snapping Scapula Syndrome, SSS) obejmuje patologie struktur kostnych i miękkich okolicy łopatki, które objawiają się bólem, słyszalnymi trzaskami lub uczuciem przeskakiwania łopatki. Objawy występują podczas wykonywania ruchów barkiem oraz unoszenia ramienia ponad głowę. Istotą schorzenia są zmiany strukturalne samej łopatki oraz mięśni leżących między łopatką a tylną ścianą klatki piersiowej w tzw. przestrzeni łopatkowo-żebrowej. Do patologii związanych z zespołem trzaskającej łopatki zalicza się również zapalenie okolicznych kaletek, których rolą jest ułatwienie ślizgu łopatki po tylnej ścianie klatki piersiowej.

Przyczyną schorzenia jest zaburzenie biomechaniki ruchu łopatki oraz przeciążenie tkanek wskutek częstego wykonywania czynności ponad głową. Diagnostyka polega głównie na badaniu czynnościowym kompleksu ramienno-barkowo-łopatkowego oraz analizie badań obrazowych. Leczenie lżejszych postaci trzaskającej łopatki obejmuje rehabilitację, której głównym zadaniem jest poprawa biomechaniki ruchu łopatki. Zmiany strukturalne powodujące konflikt tkanek oraz brak poprawy pomimo prób leczenia zachowawczego stanowi wskazanie do leczenia operacyjnego. Zabieg może być przeprowadzony klasyczną metodą na otwarto jak i mniej inwazyjną metodą artroskopową.

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu zespołu trzaskającej łopatki w naszym szpitalu

dr n.med. Hubert Laprus - spec. ortopeda


dr n.med. Hubert Laprus - spec. ortopeda, Kraków

 

Anatomia

Łopatka jest płaską kością trójkątnego kształtu położoną za barkiem na tylnej ścianie klatki piersiowej. Łopatka posiada połączenie z resztą kompleksu barkowego jedynie poprzez:

  • staw barkowo-obojczykowy utworzony przez powierzchnię stawową wyrostka barkowego łopatki oraz koniec barkowy obojczyka,
  • Staw ramienny utworzony przez wydrążenie stawowe łopatki i głowę kości ramiennej.

Łopatka jest niejako „zawieszona” na mięśniach – jej ustawienie oraz stabilność i mobilność podczas ruchów zależą głównie od czynności mięśni, które łączą łopatkę z klatką piersiową i kręgosłupem.

Ruchy łopatki umożliwiają zwiększenie zakresu ruchomości kompleksu barkowego – ruch uniesienia ramienia do poziomu zachodzi w stawie ramiennym, natomiast kontynuacja ruchu uniesienia ramienia powyżej kąta prostego jest związana z ruchem łopatki, która ślizga się po tylnej ścianie klatki piersiowej. Łopatka porusza się także przy wysuwaniu, cofaniu, unoszeniu i obniżeniu barku. Ruchy łopatki zachodzą w wielu kierunkach (rys. 1).

W trakcie ruchów łopatką dochodzi do ślizgu struktur w obrębie przestrzeni łopatkowo-żebrowej:

  • pomiędzy mięśniem zębatym przednim a klatką piersiową,
  • pomiędzy mięśniem zębatym przednim, a mięśniem podłopatkowym.

Ślizg w poszczególnych warstwach ułatwiają kaletki czyli wytwory błony maziowej o gładkiej i śliskiej powierzchni produkujące płyn maziowy.

Zespół trzaskającej łopatki – przyczyny, objawy

Dolegliwości strzelającej łopatki mogą wynikać z:

  • konfliktu zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych, np. wyrośli chrzęstno-kostnych w obrębie łopatki lub żeber,
  • urazów mięśnia podłopatkowego lub zębatego przedniego,
  • przerostu i zapalenia kaletek maziowych,
  • zrostów pourazowych i pozapalnych w obrębie tkanek leżących w przestrzeni łopatkowo-żebrowej.

Objawy zespołu trzaskającej łopatki są zależne od struktury objętej patologią. Przeskakiwanie w łopatce i odgłosy trzasku stanowią wyraz strukturalnego konfliktu, któremu może, ale nie musi towarzyszyć ból. Dolegliwości bólowe w okolicy łopatki bez jej przeskakiwania mogą być natomiast związane ze stanem zapalnym kaletek maziowych. Objawy pojawiają się podczas sięgania kończyną ponad głowę oraz w trakcie wykonywania ruchów obręczą barkową, np. wzruszania ramionami czy cofania i wysuwania barków.

Nasilenie dolegliwości zależy od stopnia podrażnienia tkanek. Stan przewlekły schorzenia cechuje jedynie obecność odgłosów chrupania i przeskakiwania w łopatce. Brak podjęcia odpowiedniego leczenia i dalsze przeciążanie struktur leżących pod łopatką może prowadzić do ich uszkodzenia i pojawienia się bólu. W stanie ostrym ból może być obecny nawet w spoczynku.

Rozwój patologicznych zmian związany jest z zaburzeniem biomechaniki ruchu łopatki, tzw. dyskinezą. Dyskinezę łopatki cechuje zbyt wczesne zapoczątkowanie ruchu łopatki i nieprawidłowy tor ruchu. Może to wynikać z zaburzeń napięcia mięśniowego, przykurczów, osłabienia siły mięśni obręczy barkowej oraz upośledzenia aktywacji mięśni przez centralny układ nerwowy. Stany takie są typowe u osób po urazach i po zabiegach operacyjnych w obrębie obręczy barkowej oraz po długotrwałym unieruchomieniu barku. Ryzyko dyskinezy łopatki jest także większe u osób z wadami postawy, np. nadmiernie zaokrąglonymi plecami w odcinku piersiowym (hiperkifozą).

Do rozwoju strzelającej łopatki przyczynia się przeciążenie tkanek, które zachodzi w związku z często powtarzanymi czynnościami wykonywanymi ponad głową. Zespół trzaskającej łopatki często występuje u sportowców (siatkarze, osoby trenujące dyscypliny rzutne) oraz u pracowników budowlanych (tynkarze, malarze).

Zespół trzaskającej łopatki - diagnostyka

Wstępne rozpoznanie zespołu trzaskającej łopatki jest możliwe na podstawie badania klinicznego. Lekarz ortopeda prosi pacjenta o wykonanie ruchu odwiedzenia kończyny górnej, podczas którego bada palpacyjnie obszar łopatki. Częstym miejscem powstawania konfliktu jest górny kąt łopatki – jego dociśnięcie do klatki piersiowej może nasilić dolegliwości bólowe i/lub trzaski. Głęboki ból odczuwany w okolicy górnego brzegu lub dolnego kąta łopatki przemawia raczej za stanem zapalnym kaletek maziowych.

Rodzaj patologicznych zmian w zespole trzaskającej łopatki można dokładniej określić, wykonując badania obrazowe. Zdjęcia rentgenowskie uwidaczniają obecność wyrośli kostnych lub ciał wolnych w przestrzeni łopatkowo-żebrowej. Na obrazach rezonansu magnetycznego można natomiast rozpoznać zapalenie, uszkodzenie czy zwłóknienie tkanek miękkich.

Leczenie zachowawcze

Leczenie rehabilitacyjne prowadzone jest w przypadku stwierdzenia konfliktu tkanek miękkich, złej pozycji łopatki z powodu zaburzeń długości i napięcia mięśni oraz towarzyszących wad postawy. Głównym celem terapii jest przywrócenie prawidłowych wzorców ruchowych łopatki. W pierwszej kolejności fizjoterapeuta wykorzystuje techniki terapii manualnej, by uwolnić tkanki miękkie od ewentualnych zrostów. Następnie stosuje metody służące normalizacji napięcia mięśni oraz wydłużeniu mięśni skróconych. Pierwsze ćwiczenia na zespół trzaskającej łopatki polegają na aktywacji odpowiednich mięśni sterujących ruchami łopatki. Stopniowo włączane są wzorce całej kończyny górnej z zachowaniem prawidłowego rytmu ramienno-łopatkowego. Wykonywane ruchy muszą uwzględniać wzajemną harmonię biomechaniki łopatki oraz stawu ramiennego. Na końcu włączane są ćwiczenia siłowo-wytrzymałościowe kończyny górnej oraz elementy uprawianej dyscypliny sportowej.

Zapalenie kaletki można leczyć wspomagająco zabiegami z zakresu fizykoterapii. Przetrwały stan zapalny może wymagać ostrzyknięcia kaletki środkiem sterydowym.

Operacja trzaskającej łopatki

Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest obecność kostnych deformacji stanowiących przyczynę konfliktu, obecność wolnych ciał w przestrzeni łopatkowo-żebrowej oraz patologie tkanek dające się leczyć wyłącznie operacyjnie. Zabieg polega najczęściej na wycięciu wyrośli kostnych górnego lub dolnego brzegu łopatki oraz na uwolnieniu zrostów łącznotkankowych. Jeśli to konieczne, dokonuje się również usunięcia pogrubionej kaletki maziowej.

Zabieg może być wykonywany metodą klasyczną na otwarto lub mniej inwazyjną metodą artroskopową. Obie metody są równie skuteczne pod warunkiem odpowiedniej kwalifikacji pacjenta oraz doświadczenia operatora. W zabiegu artroskopii chirurg wykonuje 2-3 małe otwory (do 4mm), przez które wprowadza narzędzia chirurgiczne i kamerę do przestrzeni łopatkowo-żebrowej. Blizny po zabiegu są minimalne, a pacjent szybciej powraca do pełnej sprawności.

W Szpitalu Dworska po zabiegach operacyjnych wykorzystywane jest specjalne urządzenie Game-ready, które chłodzi i jednocześnie optymalnie uciska okolicę barku i łopatki. Procedura ta znacznie podwyższa komfort i samopoczucie po operacji, ograniczając obrzęk oraz niwelując dolegliwości bólowe. Dzięki temu pacjent może szybciej rozpocząć rehabilitację. fizjoterapia rozpoczyna się już w 2-3 dniu po zabiegu i jej celem jest przywrócenie bezbolesnego zakresu ruchomości obręczy barkowej, odtworzenie prawidłowych wzorców łopatki, a także wzmocnienie mięśni. Przez okres 4 tygodni po operacji wskazane jest zabezpieczenie kończyny górnej temblakiem, który zdejmowany jest na czas rehabilitacji.

Czas powrotu do pełnej aktywności jest kwestią indywidualną – zależy to od rozległości procedur wykonanych w trakcie operacji oraz stanu funkcjonalnego obręczy barkowej przed zabiegiem. Większość pacjentów jest w stanie powrócić do zawodu lub rozpocząć lekkie treningi sportowe w 3 miesiącu po zabiegu.

 

Źródła:

Merolla, Giovanni et al. “Snapping Scapula Syndrome: Current Concepts Review in Conservative and Surgical Treatment.” Muscles, Ligaments and Tendons Journal 3.2 (2013): 80–90.

FAQs: Najczęściej zadawane pytania o leczenie zespołu trzaskającej łopatki:

O czym może świadczyć ból i przeskakiwanie w łopatce?

Objawy obejmujące ból, uczucie przeskakiwania łopatki oraz obecność słyszalnych trzasków podczas poruszania barkiem mogą świadczyć o tzw. zespole trzaskającej łopatki. Przyczyną schorzenia są zmiany strukturalne prowadzące do mechanicznego konfliktu tkanek kostnych lub miękkich leżących pod łopatką. Dolegliwości bólowe pod łopatką bez uczucia przeskakiwania mogą być związane ze stanem zapalnym kaletek podłopatkowych. Celem ustalenia przyczyny dolegliwości należy udać się do ortopedy, który wykona szczegółowe badanie kliniczne oraz zleci dodatkowe badania obrazowe. Wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia zespołu trzaskającej łopatki jest bardzo ważne – zignorowanie objawów może prowadzić do progresu zmian strukturalnych, które mogą być leczone jedynie operacyjnie.

Na czym polega rehabilitacja w zespole trzaskającej łopatki?

Głównym celem rehabilitacji jest przywrócenie prawidłowych wzorców ruchowych łopatki, które nie będą powodować przeciążeń tkanek leżących w okolicy podłopatkowej. Pierwszy etap fizjoterapii obejmuje metody służące normalizacji napięcia mięśni oraz wydłużeniu mięśni skróconych, by odtworzyć prawidłową ruchomość (mobilność) łopatki. Ćwiczenia na zespół trzaskającej łopatki polegają na aktywacji odpowiednich mięśni, by uzyskać wymaganą stabilizację łopatki. Stopniowo włączane są wzorce całej kończyny górnej z zachowaniem prawidłowej biomechaniki łopatki oraz stawu ramiennego. Ostatnim etapem rehabilitacji są ćwiczenia siłowo-wytrzymałościowe kończyny górnej oraz elementy uprawianej dyscypliny sportowej. Proces terapii powinien przebiegać pod nadzorem doświadczonego fizjoterapeuty.

Kiedy konieczna jest operacja trzaskającej łopatki? Na czym polega zabieg operacyjny?

Wskazaniem do leczenia operacyjnego jest obecność kostnych zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych, wolnych ciał w przestrzeni łopatkowo-żebrowej oraz innych patologii, które nie poddają się leczeniu rehabilitacyjnemu. Zabieg polega najczęściej na wycięciu wyrośli kostnych górnego lub dolnego brzegu łopatki oraz na uwolnieniu zrostów łącznotkankowych, które powodują przeskakiwanie i dolegliwości bólowe pod łopatką. Jeśli to konieczne, dokonuje się również usunięcia patologicznie pogrubionych kaletek maziowych.

Kontakt

Dworska 1B, 30-314 Kraków
rejestracja@dworska.pl

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Środa:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Nowej Ortopedii - wjazd od ulicy Bułhaka