ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Zespół de Quervaina

Zespół de Quervaina zwany również „bolesnym kciukiem matki” objawia się powierzchownym bólem nadgarstka u nasady kciuka. Przyczyną dolegliwości jest podrażnienie pochewek ścięgnistych otaczających ścięgna mięśni kciuka. Do powstawania mikrouszkodzeń dochodzi w wyniku zaburzonego ślizgu ścięgien podczas powtarzanych ruchów chwytania lub ruchów manipulacyjnych angażujących kciuk. Popularne określenie „kciuk matki” wiąże się z częstym występowaniem schorzenia u matek, które wielokrotnie w ciągu dnia chwytają i podnoszą niemowlę. Obecnie zespół de Quervaina może rozwijać się także u osób piszących duże ilości sms za pomocą kciuka.

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu zespołu de Quervaina w naszym szpitalu

lek. med. Grzegorz Jarosławski - spec. ortopeda


Grzegorz Jarosławski, ortopeda, Kraków

dr n.med. Hubert Laprus - spec. ortopeda


dr n.med. Hubert Laprus - spec. ortopeda, Kraków

lek. med. Marcin Janeczek - spec. ortopeda


lek. med. Marcin Janeczek ortopeda Kraków

 

U większości osób wystarczającym postępowaniem jest czasowe unieruchomienie nadgarstka ortezą, rehabilitacja i przyjmowanie leków przeciwzapalnych. Silne dolegliwości są wskazaniem do podania blokady sterydowej. W rzadkich przypadkach konieczne jest wykonanie zabiegu operacyjnego, który polega na odbarczeniu ścięgien, by ułatwić ich swobodny ślizg w pochewkach.

Na czym polega zespół de Quervaina?

Istotą choroby de Quervaina jest mechaniczne podrażnienie i zapalenie pochewek ścięgien mięśnia odwodziciela długiego kciuka oraz mięśnia prostownika krótkiego kciuka. Brzuśce tych mięśni leżą w obrębie dalszej nasady kości przedramienia, przechodzą w ścięgna jeszcze przed nadgarstkiem i kierują się w stronę kciuka. Przyczep końcowy mięśnia odwodziciela długiego kciuka znajduje się na podstawie pierwszej kości śródręcza i kości czworobocznej, natomiast przyczep końcowy mięśnia prostownika krótkiego jest usytuowany na podstawie paliczka bliższego kciuka.

Miejscem, w którym dochodzi do częstego konfliktu tkanek miękkich jest pierwszy przedział troczka prostowników. Pod troczkiem prostowników ścięgna mięśni prostujących i odwodzących kciuk otoczone są pochewkami ułatwiającym ślizg podczas wykonywania ruchów kciukiem. Zaburzenie ślizgu ścięgien w pochewkach może wystąpić w przypadku pogrubienia troczka prostowników, a także w warunkach dysproporcji w obwodzie ścięgien pod troczkiem oraz w odcinku bliższym i dalszym względem troczka [1]. Ruchy zmienionego ścięgna w zbyt wąskim kanale prowadzą do podrażnienia i wyzwolenia stanu zapalnego pochewki ścięgnistej.

Ryzyko wystąpienia zespołu de Quervaina jest ponadto wyższe:

  • u osób cierpiących na układowe choroby zapalne – w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów dochodzi do powstawania zrostów pozapalnych tkanek miękkich otaczających ścięgna mięśni kciuka,
  • w stanach pourazowych i zwyrodnieniowych nadgarstka – nieprawidłowe zmiany kostne mogą niezależnie prowadzić do mechanicznego podrażnienia pochewek ścięgien nadgarstka i kciuka.

Objawy zespołu de Quervaina

Typowym objawem choroby de Quervaina jest ból kciuka oraz bocznej strony nadgarstka nad pierwszym przedziałem grzbietowym prostowników. Dolegliwości bólowe kciuka i nadgarstka nasilają się podczas chwytania i ruchów manipulacyjnych ręki, a łagodnieją w czasie odpoczynku. Może pojawić się lekki obrzęk oraz tkliwość dotykowa grzbietowej części nasady kciuka. Wystąpienie powyższych objawów powinno skłonić do wizyty u ortopedy, który oceni stan pochewek ścięgien nadgarstka, wykluczy obecność innych patologii oraz zaproponuje odpowiednie leczenie.

Diagnostyka choroby de Quervaina

W trakcie wizyty lekarz ortopeda przeprowadza dokładny wywiad, podczas którego uzyskuje informacje dotyczące charakteru dolegliwości, rodzaju podejmowanej przez pacjenta aktywności i pracy zawodowej oraz chorób współistniejących, które mogłyby przyczyniać się do rozwoju choroby de Quervaina. Następnie wykonuje tzw. test Finkelsteina, którego dodatni wynik może wskazywać na patologię w obrębie ścięgien mięśni kciuka. test polega na umieszczeniu kciuka w zaciśniętej w pięść dłoni i odchyleniu dołokciowym nadgarstka tak, aby doszło do naciągnięcia tkanek miękkich grzbietowej strony kciuka. Dodatni wynik oznacza ból w okolicy wyrostka rylcowatego kości promieniowej i powyżej na przebiegu ścięgien mięśni prostujących i odwodzących kciuk. Odczucia należy zawsze porównać ze stroną przeciwną.

zespol de quervaina bol

Wstępną diagnozę potwierdza badanie USG dłoni, które uwidacznia obrzęk pochewek ścięgnistych oraz zmiany zwłóknieniowe troczka prostowników. Ponadto w badaniu dynamicznym USG ocenia się ślizg ścięgien mięśni kciuka względem troczka prostowników.

Chorobę de Quervaina należy zróżnicować z innymi patologiami dającymi podobne objawy:

  1. Zapalenie stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka (CMC, articulatio carpometacarpalis)
    Zarówno zapalenie stawu CMC kciuka jak i choroba Quervaina dają pozytywny wynik próby Finkelsteina. Aby zróżnicować oba schorzenia, wykonuje się osiowy docisk wzdłuż pierwszej kości śródręcza - ból i trzeszczenia świadczą o stanie zapalnym stawu CMC kciuka,
  2. Złamanie kości łódeczkowatej
    W przypadku złamania kości łódeczkowatej obserwuje się dodatkową tkliwość w okolicy tabakierki anatomicznej (w trójkątnym zagłębieniu pomiędzy ścięgnem mięśnia prostownika długiego kciuka oraz ścięgnami mięśni prostownika krótkiego i odwodziciela długiego kciuka). Złamanie potwierdza się na zdjęciach RTG.
  3. Złamanie szoferskie
    Złamanie szoferskie dotyczy wyrostka rylcowatego kości promieniowej – występuje miejscowa bolesność wyrostka rylcowatego. Złamanie potwierdza się na zdjęciach RTG.
  4. Zespół intersekcji nadgarstka
    Schorzenie jest wywołane przeciążeniem ścięgien mięśni pierwszego i drugiego przedziału prostowników nadgarstka w miejscu ich wzajemnego skrzyżowania. W przypadku zespołu intersekcji obserwuje się ból na grzbiecie nadgarstka przy ruchach zgięcia i wyprostu ręki (ból nadgarstka nie występuje w odchyleniu dołokciowym).

Leczenie zespołu de Quervaina

Leczenie zachowawcze

Wybór metod leczenia zależy od stopnia nasilenia objawów, czasu utrzymywania się dolegliwości oraz podjętych dotychczas prób terapii schorzenia.

W większości przypadków konieczne jest czasowe unieruchomienie nadgarstka i stawów kciuka celem ograniczenia mechanicznego drażnienia pochewek ścięgien. W tym celu stosuje się specjalną ortezę obejmującą nadgarstek i kciuk, która powinna być noszona przez okres 3-8 tygodni. Staw międzypaliczkowy nie musi być unieruchomiony, ponieważ ruchy w nim zachodzące nie wpływają bezpośrednio na ślizg ścięgien zajętych w zespole de Quervaina. W trakcie dnia orteza jest ściągana jedynie na czas rehabilitacji, tj. do ćwiczeń nadgarstka i kciuka wykonywanych w bezbolesnym zakresie ruchu. Ma to uchronić ścięgna mięśni przed tworzeniem się niepożądanych zrostów. Ponadto można stosować miejscowe zabiegi fonoforezy z wykorzystaniem 10% hydrokortyzonu. Aby podtrzymać mobilność tkanek miękkich ręki, wskazane jest poddanie się specjalnym technikom z zakresu terapii mięśniowo-powięziowej.

Przez pierwsze dwa tygodnie zaleca się przyjmowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), które mają pomóc w zniwelowaniu obrzęku i bólu kciuka. Silniejsze dolegliwości mogą wymagać podania blokady sterydowej do zajętej pochewki ścięgna. Należy zaznaczyć, że dyskomfort może być obecny jeszcze przez 2 dni po iniekcji, ponieważ właściwe działanie przeciwbólowe kortykosteroidu rozpoczyna się po około 48 godzinach od jego podania. Efekt leczniczy blokady sterydowej w zespole de Quervaina jest przedmiotem licznych dyskusji. Proponuje się, że oprócz silnego działania przeciwzapalnego kortykosteroidy mogą także wpływać rozluźniająco na napięte struktury troczka prostowników, co prowadzi do zwiększenia przestrzeni, w której przebiegają ścięgna. Hipoteza ta wymaga jednak potwierdzenia. Ze względu na możliwość powstawania miejscowych ognisk martwicy tkanek miękkich (w tym skóry), nie zaleca się wykonywania więcej niż 1-3 iniekcji sterydu w to samo miejsce.

Wraz z ustępowaniem dolegliwości bólowych stopniowo odstępuje się od noszenia ortezy. Pacjent powinien jednak zmodyfikować aktywność zawodową lub sportową tak, aby nie doszło do ponownego przeciążenia tkanek. Fizjoterapeuta przekazuje instrukcje co do ruchów ręki, które są niewskazane oraz może zabezpieczyć kciuk tapingiem czyli specjalnymi taśmami naklejanymi na skórę.

Leczenie operacyjne

Celem leczenia operacyjnego zespołu de Quervaina jest odbarczenie uwięźniętych ścięgien poprzez nacięcie pochewki ścięgnistej, resekcję tkanek martwiczych oraz usunięcie zrostów pozapalnych. Dokonuje się również nacięcia troczka pierwszego przedziału prostowników celem zwiększenia przestrzeni dla ścięgien. Leczenie operacyjne zarezerwowane jest dla pacjentów, którzy pomimo kilkumiesięcznych prób leczenia zachowawczego nie są zadowoleni z rezultatów z powodu utrzymującego się bólu kciuka.

Zabieg operacyjny wykonywany jest w znieczuleniu polegającym na blokadzie nerwów zapatrujących kończynę górną. Pacjent pozostaje przytomny przez cały czas trwania zabiegu. Preferowany jest dostęp operacyjny metodą na otwarto, ponieważ pozwala na dokładną ocenę stanu tkanek i precyzyjne usunięcie patologicznych zmian. Chirurg wykonuje 2-3 cm nacięcie w u nasady kciuka. Po zabiegu konieczny jest udział w procesie rehabilitacji, której celem jest uelastycznienie blizny, podtrzymanie warunków dla bezkonfliktowego ślizgu ścięgien oraz przywrócenie funkcji chwytnej i manipulacyjnej ręki.

Cena: od 4100 zł. 

Źródła:

1. Huisstede BM, Coert JH, Fridén J, Hoogvliet P; European HANDGUIDE Group. Consensus on a multidisciplinary treatment guideline for de Quervain disease: results from the European HANDGUIDE study. Phys Ther. 2014 Aug;94(8):1095-110.

2. Brotzman S, Calandruccio J, Jupiter J. Uszkodzenia ręki i nadgarstka [w:] Brotzman S, Wilk K. Rehabilitacja ortopedyczna, tom 1, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2008, s. 102-105.

Najczęściej zadawane pytania o zespół de Quervaina:

Na czym polega choroba de Quervaina?

Istotą choroby de Quervaina jest mechaniczne podrażnienie i zapalenie pochewek ścięgien mięśni prostujących i odwodzących kciuk. Objawem schorzenia jest ból grzbietowej części kciuka i okolicy nadgarstka pod kciukiem, który nasila się podczas chwytania i ruchów manipulacyjnych ręki, a łagodnieje w czasie odpoczynku. Może pojawić się lekki obrzęk oraz tkliwość dotykowa grzbietowej części nasady kciuka. Wystąpienie powyższych objawów powinno skłonić do wizyty u ortopedy, który oceni stan pochewek ścięgien nadgarstka, wykluczy obecność innych patologii oraz zaproponuje odpowiednie leczenie.

Jak leczyć zespół de Quervaina?

Leczenie zachowawcze choroby de Quervaina polega na:

  • noszeniu ortezy stabilizującej nadgarstek i staw śródręczno-paliczkowy kciuka,
  • unikaniu ruchów zaostrzających ból kciuka i nadgarstka,
  • terapii mięśniowo-powięziowej,
  • zabiegach z zakresu fizykoterapii,
  • stosowaniu leków przeciwzapalnych.

W przypadku silnych dolegliwości wykonuje się blokadę czyli podanie kortykosterydu do zmienionej zapalnie pochewki ścięgnistej. W razie braku powodzenia leczenia zachowawczego wykonuje się zabieg operacyjny polegający na usunięciu zrostów utrudniających swobodny ślizg ścięgien kciuka. Po zabiegu operacyjnym konieczny jest udział w rehabilitacji, która obejmuje mobilizację blizny, przywrócenie pełnej ruchomości kciuka oraz stopniowe wzmacnianie siły chwytu.

Choroba de Quervaina – choroba tarczycy czy zapalenie pochewek ścięgien mięśni kciuka?

Choroba de Quervaina jest terminem używanym w odniesieniu do dwóch różnych schorzeń – zapalenia pochewek ścięgien mięśni kciuka oraz zapalenia tarczycy.

Kontakt

Dworska 1B, 30-314 Kraków
rejestracja@dworska.pl

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Środa:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Nowej Ortopedii - wjazd od ulicy Bułhaka