ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego MCL

Staw kolanowy w płaszczyźnie czołowej jest stabilizowany przez więzadła:

  • więzadło poboczne piszczelowe (MCL, medial colateral ligament) – stabilizuje kolano od strony przyśrodkowej,
  • więzadło poboczne strzałkowe (LCL, lateral colateral ligament) – stabilizuje kolano od strony bocznej.
  • Pierwsze z nich znacznie częściej ulega uszkodzeniu, zwykle w wyniku działania siły koślawiącej kolano podczas gry w piłkę nożną lub innych sportów kontaktowych. Naderwanie więzadła można z powodzeniem leczyć zachowawczo, natomiast całkowite zerwanie więzadła powoduje niestabilność przyśrodkową stawu kolanowego i stanowi wskazanie do leczenia operacyjnego.

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego MCL naszym szpitalu

lek. med. Grzegorz Jarosławski - spec. ortopeda


Grzegorz Jarosławski, ortopeda, Kraków

dr n.med. Adam Podhorecki - spec. ortopeda


dr n.med. Adam Podhorecki - spec. ortopeda

dr n.med. Hubert Laprus - spec. ortopeda


dr n.med. Hubert Laprus - spec. ortopeda, Kraków

dr n. med. Amadeusz Skiba - spec.ortopeda


dr n. med. Amadeusz Skiba - spec.ortopeda

dr n. med. Tomasz Pardała - spec. ortopeda


 dr n. med. Tomasz Pardała - spec. ortopeda

 

Funkcja więzadła MCL

Więzadło poboczne piszczelowe MCL przyczepia się na nadkłykciu przyśrodkowym kości udowej, biegnie szerokim pasmem w dół ku przodowi i przyczepia się na przyśrodkowej powierzchni nasady bliższej kości piszczelowej. Więzadło poboczne MCL składa się z dwóch warstw:

  • powierzchownej – hamującej ruchy koślawienia kolana,
  • głębokiej – wzmacniającej torebkę stawową oraz stabilizującej wyprostowane kolano bardziej od przyśrodkowo-tylnej strony.

Uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego MCL

Większość urazów dotyczy przyczepu udowego lub środkowej części więzadła ponad szparą stawu udowo-piszczelowego. Izolowane uszkodzenia więzadła MCL najczęściej stanowią wynik bezpośredniego uderzenia w boczną część kolana z nadmiernym koślawieniem stawu. Do zerwania więzadła pobocznego piszczelowego MCL może również dojść w mechanizmie pośrednim, gdy kolano ulega niekontrolowanej rotacji, np. podczas upadku z nieodpiętą nartą. Może wtedy dojść do towarzyszących urazów innych struktur kolana, np. zerwania więzadła krzyżowego przedniego (ACL, anterior cruciate ligament).

Podczas badania klinicznego lekarz ortopeda zbiera dokładny wywiad dotyczący momentu urazu, ogląda kolano pod kątem zewnątrzstawowego obrzęku nad więzadłem MCL oraz wykonuje palpację wzdłuż jego przebiegu. Następnie wykonuje tzw. próbę walgizacji stawu kolanowego. Pacjent leży na plecach i powinien rozluźnić mięśnie badanej kończyny. test polega na koślawieniu stawu kolanowego przy pełnym wyproście, a następnie w zgięciu kolana pod kątem 20-30 stopni. Zgięcie kolana umożliwia relaksację tylnej części torebki stawowej i bardziej nacelowane badanie więzadła MCL. Lekarz ocenia stopień rozwarcia stawu udowo-piszczelowego od przyśrodkowej strony, czucie końcowe oraz objawy bólowe zgłaszane przez pacjenta. Stan kolana po urazie należy zawsze porównać ze zdrowym kolanem po przeciwnej stronie, by wykluczyć wpływ uogólnionej wiotkości więzadłowej na wynik testu.

Objawy towarzyszące uszkodzeniu więzadła pobocznego piszczelowego są zależne od rozległości urazu. Wyróżnia się trzy stopnie uszkodzeń więzadła MCL:

  1. Naciągnięcie więzadła bez jego wydłużenia – test walgizacyjny nie wykazuje niestabilności, natomiast występuje wyraźna tkliwość palpacyjna na przebiegu więzadła,
  2. Częściowe naderwanie więzadła z jego wydłużeniem – stwierdza się wiotkość więzadła objawiającą się rozwarciem szpary stawu udowo-piszczelowego powyżej 5 mm podczas próby koślawienia kolana. Dolegliwości bólowe nasilają się w trakcie wykonywania testu.
  3. Całkowite zerwanie więzadła pobocznego piszczelowego z przerwaniem jego ciągłości lub jego znaczne rozciągnięcie – szpara stawu kolanowego rozwiera się ponad 1cm, stwierdza się miękkie czucie końcowe.

W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić: stłuczenie przyśrodkowej powierzchni kolana, pęknięcie łąkotki przyśrodkowej, rozerwanie troczka przyśrodkowego rzepki i złamanie nasady (przez płytkę wzrostową) występujące u dzieci i młodzieży.

Badania obrazowe pozwalają na potwierdzenie diagnozy oraz stwierdzenie towarzyszących uszkodzeń kolana. Zdjęcia rentgenowskie wykonane w projekcji A-P oraz bocznej typu „wschodzącego słońca” umożliwiają wykluczenie złamań, np. awulsyjnego oderwania fragmentu kości czy złamania nasady. Czasami na zdjęciach rtg w okolicy kłykcia przyśrodkowego kości udowej widoczne jest zwapnienie (tzw. objaw Pellegriniego-Stieda), które przemawia za zestarzałym nadwyrężeniem więzadła MCL. Badanie USG pozwala na pełną ocenę powierzchownie leżących tkanek, np. troczków rzepki, kaletek czy uszkodzenia więzadła pobocznego strzałkowego. Rezonans magnetyczny wykonuje się w przypadku podejrzenia jednoczesnego uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej i/lub więzadła ACL (nieszczęśliwa triada O'Donoghue) uszkodzeń chrząstki stawu kolanowego i innych urazów wewnątrzstawowych.

Leczenie zachowawcze

Leczenie izolowanych uszkodzeń więzadła pobocznego piszczelowego z zachowaniem jego ciągłości polega na postępowaniu rehabilitacyjnym. Pacjent nosi lekką ortezę zawiasową chroniącą staw kolanowy przed siłami koślawiącymi i jednocześnie umożliwiającą pełny zakres ruchu zgięcia i wyprostu. Okolicę przyśrodkowej strony kolana można poddawać krioterapii w formie schładzania – tj. zimnych okładów stosowanych przez 20 minut co 2-3 godziny. Pozwoli to zmniejszyć ewentualny obrzęk i zniwelować dolegliwości bólowe. Wspomagająco można zastosować taping więzadła pobocznego czyli kolorowe taśmy naklejane na skórę. Mogą one zmniejszać miejscowy obrzęk lub wspomagać stabilizację kolana - w zależności od zastosowanej techniki.

Proces gojenia więzadła MCL z utworzeniem wartościowej blizny powinien być wspierany przez specjalne techniki terapii manualnej, w tym głęboki masaż poprzeczny więzadła. Mobilizacje tkanek miękkich pozwalają również na uniknięcie niepożądanych zrostów i zachowanie przesuwalności powięzi w obrębie stawu kolanowego. Rehabilitacja polega także na wykonywaniu ćwiczeń zakresu ruchu stawu kolanowego w płaszczyźnie strzałkowej, wzmacnianiu mięśnia czworogłowego uda oraz treningu mięśni odpowiedzialnych za czynną stabilizację stawu kolanowego. Pacjent może obciążać kończynę w granicach dolegliwości bólowych. Trening chodu z prawidłowym zaakcentowaniem każdej z faz wprowadzany jest najszybciej jak to możliwe.

Czas rehabilitacji zależy od stopnia uszkodzenia – niewielkie naciągnięcia lub drobne naderwania więzadła goją się szybko i pacjent często wraca do aktywności już po 2 tygodniach. Naderwanie większej części włókien więzadła wiąże się z dłuższym okresem rekonwalescencji. Osoby uprawiające sport wymagają włączenia dodatkowych specjalistycznych ćwiczeń stabilizacji kolana, które zmniejszą ryzyko ponownych urazów więzadła.

Naderwanie więzadła pobocznego piszczelowego przy jednoczesnym zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego ACL najczęściej leczy się zachowawczo – tj. bez inwazyjnych zabiegów naprawczych MCL. Wykonywana jest artroskopowa rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego, a częściowo uszkodzone MCL pozostawia się do wygojenia.

Leczenie operacyjne

Uszkodzenie MCL trzeciego stopnia goi się spontanicznie, ale efekt autonaprawy nie pozwala na odtworzenie prawidłowej biomechaniki stawu kolanowego. W przypadku całkowitego zerwania więzadła pobocznego piszczelowego lub jego znacznego rozciągnięcia powodującego niestabilność kolana utrudniającą codzienne funkcjonowanie, wykonuje się zabieg operacyjny. Brak podjęcia odpowiedniego leczenia może skutkować istotnym przyspieszeniem zmian zwyrodnieniowych oraz zwiększonym ryzykiem ostrych uszkodzeń pozostałych struktur kolana, np. łąkotek. Ponadto, w warunkach dużej niestabilności przyśrodkowej kolana połączonej z rotacją zewnętrzną piszczeli dochodzi do niekorzystnego działania sił na więzadło krzyżowe przednie ACL lub jego przeszczep. Może mieć to znaczenie w przypadku zerwania obu więzadeł – leczenie operacyjne polega wtedy na jednoczesnej rekonstrukcji więzadła ACL oraz naprawie lub rekonstrukcji więzadła MCL. W razie jednoczesnego zerwania więzadła MCL oraz więzadła krzyżowego tylnego (PCL, posterior cruciate ligament), także dokonuje się jednoczesnej rekonstrukcji obu więzadeł.

Naprawa, szycie więzadła pobocznego piszczelowego MCL

Chirurg wykonuje cięcie po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego, docierając do uszkodzonego więzadła pobocznego piszczelowego. Następnie opracowuje części więzadła tak, aby w jak najbardziej zbliżony sposób odtworzyć jego anatomiczne warstwy. Najczęstszym zabiegiem naprawczym więzadła MCL jest jego przyszycie w miejscu przyczepu udowego z użyciem specjalnych kotwic.

Rekonstrukcja więzadła pobocznego piszczelowego MCL

W zabiegach rekonstrukcyjnych na przeszczep pobiera się tkanki własne pacjenta (np. ścięgno mięśnia smukłego lub półścięgnistego) albo wykorzystuje się tkanki uzyskane od zmarłego dawcy (np. ścięgno Achillesa). W przypadku rekonstrukcji MCL z użyciem ścięgna mięśnia smukłego wypreparowywuje się tylko koniec bliższy przeszczepu, a przyczep dalszy na piszczeli pozostawia się. Ścięgno oczyszcza się z tkanki mięśniowej i obszywa specjalnym szwem. Następnie przygotowuje się miejsce na kości udowej, gdzie zostanie przymocowany ścięgnisty przeszczep - w tym celu chirurg wywierca otwór w okolicy guzka przywodzicieli kości udowej. Ścięgno umieszcza się w kostnym tunelu, a następnie zawraca w kierunku piszczeli tak, aby powstał „podwójny” przeszczep więzadła. Podwójne ścięgno zszywa się, a jego koniec mocuje się na kości piszczelowej. W trakcie zabiegu kilkukrotnie sprawdza się czy przeszczep posiada odpowiednie napięcie w różnych ustawieniach zgięcia kolana. Zabieg kończy się zamknięciem rany operacyjnej.

Powyższy opis dotyczy przykładowej techniki rekonstrukcji pobocznego więzadła piszczelowego MCL. Wybór przeszczepu jak i metody jego mocowania zależy od indywidualnej anatomii kolana pacjenta oraz biegłości operatora w różnych technikach operacyjnych.

Rehabilitacja po zabiegu operacyjnym więzadła MCL

Większość technik operacyjnych MCL umożliwia wczesne uruchamianie stawu, tj. wykonywanie ruchów zgięcia i wyprostu kolana w zakresie 10-60 stopni już w pierwszych dniach po zabiegu. Pozwala to uniknąć wtórnych ograniczeń ruchomości stawu kolanowego. Pacjent po operacji przez pierwsze kilka tygodni powinien nosić specjalną ortezę stabilizującą kolano od przyśrodkowej strony i chroniącą zszyte więzadło lub przeszczep przed nadmiernym rozciągnięciem.

Program rehabilitacji zakłada osiąganie przez pacjenta konkretnych celów czynnościowych i funkcjonalnych. Czas trwania poszczególnych faz fizjoterapii może być więc zmienny. Rehabilitacja po operacji uszkodzonego więzadła MCL powinna zawierać:

  • Przywrócenie pełnego bezbolesnego zakresu ruchu kolana z zachowaniem integralności szytego więzadła lub przeszczepu,
  • Uzyskanie bezbolesnej blizny,
  • Poprawę aktywacji mięśni odpowiedzialnych za czynną stabilizację stawu kolanowego,
  • przywrócenie siły mięśniowej operowanej kończyny,
  • uzyskanie wyników testów funkcjonalnych na poziomie przynajmniej 80-90% kończyny zdrowej,
  • elementy treningu specyficznego dla danej dyscypliny i stopniowy powrót do aktywności sportowej.

 

Źródła:

1. Śmigielski R. Mioduszewski A. Rekonstrukcja więzadła pobocznego piszczelowego uszypułowanym dystalnie ścięgnem mięśnia smukłego. Acta Clinica 2002 2: 146-150.

Najczęściej zadawane pytania o uszkodzenie więzadła pobocznego piszczelowego MCL:

Jak rozpoznać uszkodzenie więzadła MCL kolana?

Do objawów, które wstępnie mogą świadczyć o naderwaniu więzadła pobocznego piszczelowego należą ból oraz krwiak na przyśrodkowej powierzchni kolana. Całkowitemu zerwaniu więzadła MCL może towarzyszyć słyszalny trzask, ostry ból, znaczny obrzęk oraz uczucie niestabilności stawu kolanowego. Diagnostykę uszkodzeń więzadeł kolana powinien przeprowadzić lekarz ortopeda, który w trakcie badania może wykryć także inne urazy, np. pęknięcie łąkotki przyśrodkowej.

Naciągnięcie więzadła pobocznego MCL – na czym polega rehabilitacja?

Rehabilitacja polega głównie na manualnym opracowywaniu miejsca, w którym doszło do uszkodzenia włókien więzadła MCL. Dzięki temu powstająca blizna będzie elastyczna i bezbolesna. Rehabilitacja ma na celu także wzmocnienie mięśni które czynnie stabilizują staw kolanowy, by ograniczyć ryzyko powtórnego urazu więzadła.

Jak wygląda leczenie całkowitego zerwania więzadła pobocznego piszczelowego MCL?

Gdy efektem urazu więzadła MCL jest niestabilność stawu kolanowego utrudniająca codzienną aktywność, dąży się do operacyjnej naprawy bądź rekonstrukcji więzadła pobocznego piszczelowego. Zabieg przeprowadza się również, gdy zerwaniu ulega jednocześnie więzadło krzyżowe przednie ACL lub więzadło krzyżowe tylne PCL. Po operacji konieczny jest udział pacjenta w procesie rehabilitacji, by umożliwić bezpieczny powrót do pożądanego poziomu aktywności czy uprawiania sportu.

Kontakt

Dworska 1B, 30-314 Kraków
rejestracja@dworska.pl

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Środa:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Nowej Ortopedii - wjazd od ulicy Bułhaka