ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Złamanie zmęczeniowe - lokalna osteoporoza kolana SIFK

Podchrzęstne złamania zmęczeniowe to złamania kości zlokalizowane bezpośrednio pod chrząstką stawową, które nie wynikają bezpośrednio z ostrego urazu. Złamania te pojawiają się i ulegają progresowi w trakcie codziennej aktywności pacjenta. Złamanie podchrzęstne w obrębie stawu kolanowego (SIFK, ang. subchondral insufficiency fracture of the knee) powstają w obrębie kłykci kości udowej i/lub plateau kości piszczelowej. SIFK stanowi częstą przyczyną bólu stawu kolanowego u osób w średnim i podeszłym wieku.

Umów wizytę o ortopedy leczącego złamania zmęczeniowe stawu kolanowego

Wybierz ortopedę i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

lek. med. Grzegorz Jarosławski - spec. ortopeda


Grzegorz Jarosławski, ortopeda, Kraków

dr n. med. Amadeusz Skiba - spec.ortopeda


dr n. med. Amadeusz Skiba - spec.ortopeda

 

Czym jest SIFK - subchondral insufficiency fracture of the knee?

Złamania podchrzęstne stawu kolanowego (SIFK) to mikrozłamania pojawiające się wskutek powtarzającego się fizjologicznego obciążenia stawu kolanowego. Złamania te są rodzajem złamań przeciążeniowych i mają tendencję do występowania w najbardziej obciążanych obszarach tkanki kostnej. Uważa się, że złamania warstwy podchrzęstnej kości mogą być związane z lokalną osteoporozą – obniżeniem wytrzymałości mechanicznej beleczek kostnych. Dalsze obciążanie kości zajętej mikrozłamaniami może skutkować powstaniem większych złamań, w tym ubytków kostnych, zapadnięcia się powierzchni stawowych i wtórnej deformacji stawu. 

Objawy podchrzęstnych złamań zmęczeniowych kości w obrębie kolana

SIFK wiąże się z wystąpieniem nagłego bólu kolana bez istotnego ostrego urazu (bez upadku, stłuczenia czy skręcenia kolana). Pacjenci często nie potrafią sobie przypomnieć ani sprecyzować, co mogło wywołać dolegliwości bólowe. Ból stopniowo nasila się wraz ze zwiększaniem obciążenia kolana (np. podczas długotrwałego chodzenia lub po dniu intensywnej aktywności). Z czasem ból utrzymuje się także w spoczynku, w tym w nocy.

U kogo najczęściej występują podchrzęstne złamania zmęczeniowe?

Podchrzęstne złamania zmęczeniowe kolana występują częściej u kobiet niż u mężczyzn. Schorzenie najczęściej dotyczy pacjentów w wieku powyżej 50 lat, choć czasami jest ono również diagnozowane u młodszych osób.

Czynniki ryzyka choroby

Etiologię SIFK uważa się za wieloczynnikową - do tej pory opisano kilka możliwych czynników przyczyn tego schorzenia.

Obniżona gęstość mineralna kości

Niskie BMD (ang. bone mineral density) jest przez niektórych autorów uznawana za czynnik ryzyka złamań. W kilku badaniach odnotowano związek między niskim BMD a SIFK. Niskie BMD negatywnie wpływa na wytrzymałość mechaniczną kości, co może mieć znaczenie w rozwoju lokalnej osteoporozy i powstawania złamań.  

Nieleczone uszkodzenia łąkotek

W kilku badaniach wspomniano o związku między nieleczonymi lub nieprawidłowo leczonymi uszkodzeniami łąkotek a SIFK. Zaobserwowano, że złamania przeciążeniowe mogą rozwinąć się po tej samej stronie co uszkodzenie łąkotki (np. złamanie zmęczeniowe kłykcia przyśrodkowego kości udowej po urazie łąkotki przyśrodkowej). Prawdopodobne znaczenie może mieć tutaj zmieniona biomechanika kolana i nierównomierne przekazywanie obciążeń podczas długotrwałego chodzenia z pękniętą łąkotką lub po zabiegu meniscektomii. Z tego względu zszycie łąkotek lub w przypadku konieczności meniscektomii zastąpienie ich funkcji częściowym lub całkowitym implantem powinno stanowić standard leczenia.

Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego (gonartroza)

W kilku doniesieniach wykazano związek między chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego a podchrzęstnymi złamaniami zmęczeniowymi. Deformacje towarzyszące gonartrozie nasilają SIFK, zwłaszcza jeżeli zwyrodnienie dotyczy jednego z przedziałów stawu kolanowego w połączeniu z deformacją osi kończyny. Nierówna dystrybucja obciążeń w obrębie kłykci kości udowych w połączeniu z upośledzeniem absorpcji wstrząsów przez zdegenerowaną chrząstkę mogą zwiększać ryzyko lokalnych złamań podchrzęstnych.

Nadwaga/otyłość

Pacjenci z nadmierną masą ciała relatywnie silniej obciążają stawy kończyn dolnych w stosunku do pacjentów z masą ciała w normie. Może mieć to jednak istotne znaczenie tylko dla części pacjentów obaczonych pozostałymi czynnikami ryzyka podchrzęstnych złamań zmęczeniowych.  

Diagnostyka SIFK

Konsultacja ortopedyczna

Badanie fizykalne może ujawnić tkliwość palpacyjną w zajętym obszarze. Objawy mogą być są czasami podobne do innych schorzeń, w tym uszkodzeń łąkotek i chrząstki stawowej. Doświadczony ortopeda jest w stanie zdiagnozować podchrzęstne złamanie zmęczeniowe na podstawie analizy objawów zgłaszanych przez pacjenta, badania kolana w gabinecie oraz analizy wyników badań obrazowych (w ew. konsultacji z radiologiem).

Podchrzęstne złamanie zmęczeniowe należy odróżnić od innych schorzeń takich jak:

  • zespół przejściowego obrzęku szpiku kostnego (transcient bone marrow edema syndrome, BMES),
  • martwica awaskularna kości (avascular necrosis, bone infarction),
  • martwica oddzielająca chrzęstno-kostna (OCD, osteochondritis dissecans)
  • gonartroza,
  • nowotwory kości.

Zdjęcia RTG

Zdjęcia RTG wykonuje się głównie celem ogólnej oceny morfologii kości i odróżnienia podchrzęstnego złamania zmęczeniowego od innych poważnych chorób tkanki kostnej (np. guza nowotworowego kości). Linia złamania w SIFK często nie jest wyraźna na zdjęciach radiologicznych; w rezultacie analiza wczesnego stadium SIFK może być niejednoznaczna. Dopiero w miarę progresu złamania mogą być uwidocznione kolejne nieprawidłowości, w tym ubytki chrzęstno-kostne lub deformacje nasad.  Opracowany system klasyfikacji klinicznej Koshino uwzględnia objawy i wyniki badań radiologicznych celem oceny stopnia zaawanzowania SIFK. Może być on pomocny w ocenie zaawansowanych stadiów SIFK, gdy pacjent nie ma dostępu do badania rezonansu magnetycznego.

  • stadium 1, pacjenci z objawami bólowymi kolana bez widocznych zmian radiologicznych;
  • stadium 2, pacjenci ze spłaszczonym zarysem kłykci kości udowych i podchrzęstnym rozrzedzeniem tkanki kostnej;
  • stadium 3, pacjenci z wyraźnym zapadnięciem się warstwy podchrzętnej kości,
  • stadium 4, pacjenci z towarzyszącymi wtórnymi zmianami zwyrodnieniowymi stawu kolanowego – osteosklerozą i osteofitozą.

Rezonans magnetyczny

Rezonans magnetyczny (MRI, magnetic resonance imaging) doskonale nadaje się do wykrywania zmian kostnych we wczesnych etapach SIFK.  Charakterystyczne cechy SIFK w badaniu MRI to intensywność sygnału przypominająca obrzęk szpiku kostnego oraz obecność podchrzęstnych hipointensywnych linii w zajętym chorobą obszarze kości. Stwierdza się także ogniskowe obszary o niskim natężeniu sygnału reprezentujące miejscowe niedokrwienie tkanki kostnej.

Dodatkowo MRI dobrze uwidacznia deformację konturu i spłaszczenie nasady kości. W zaawansowanych przypadkach SIFK można zaobserwować wypełnioną płynem szczelinę pod płytką podchrzęstną lub widoczny ubytek kostno-chrzęstny, świadczący o zapadnięciu się kości i/lub miejscowej martwicy kości po złamaniu.

Leczenie podchrzęstnych złamań zmęczeniowych kości

Podstawą postępowania jest niwelacja przyczyn i czynników ryzyka (np. poprawa biomechaniki stawu kolanowego, zaopatrzenie uszkodzenia łąkotek, korekcja osi kończyny, redukcja nadmiernej masy ciała).

W niektórych przypadkach zmiany obserwowane we wczesnym przebiegu SIFK wykazują tendencję do samoistnego wygojenia pod warunkiem okresowego odciążenia kończyny (pacjent porusza się o kulach). Dodatkowo lekarz może zadecydować o włączeniu leczenia farmakologicznego hamującego resorpcję kości (np. terapia bisfosfonianami). 

Czynnikiem dobrze rokującym co do skuteczności postępowania zachowawczego jest niewielki obszar kości objęty zmianami patologicznymi. Im większa zajęta powierzchnia kości (powyżej 40-50%) tym rokowania są mniej korzystne dla pacjenta.  

W przypadku braku efektów czasowego odciążenia kończyny (braku gojenia i przebudowy kości na odpowiednio wytrzymałą) lub też w razie stwierdzenia ubytków i deformacji kości towarzyszących stadium zaawansowanemu, podejmuje się leczenie operacyjne:

  • subchondroplastyka (wstrzyknięcie substytutu kości),
  • przeszczepy kostno-chrzęstne OATS,
  • osteotomie korekcyjne, np. wysoka osteotomia piszczelowa HTO (high tibial osteotomy) – zabiegi te mają na celu przywrócenie bardziej równomiernego rozkładu obciążeń między przedziałami stawu kolanowego,
  • połowicza endoprotezoplastyka stawu kolanowego – gdy SIFK dotyczy tylko jednego przedziału i skutkuje poważną deformacją, której nie da się zaopatrzyć innymi metodami,
  • całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego – jw. gdy SIFK skutkuje globalnym zniekształceniem stawu w połączeniu z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi kolana.

Ważne informacje

Czas trwania zabiegu (zależny od zakresu i rodzaju operacji) 

45 - 150 minut
Badania wymagane do zabiegu podstawowe - zakładka przygotowanie do operacji
Znieczulenie podpajęczynówkowe
Pobyt w Szpitalu do 4 - 8 godzin po operacji
Okres znacznej dysfunkcji 3-4 tygodnie (zależnie od metody)
Okres ograniczonej dysfunkcji 4-12 tygodni (zależnie od metody)
Zdjęcie szwów - pierwsza wizyta 12 -16 dni po operacji
Zmiana opatrunków co 3 - 4 dni

Umów wizytę o ortopedy leczącego złamania zmęczeniowe stawu kolanowego

Wybierz ortopedę i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

lek. med. Grzegorz Jarosławski - spec. ortopeda


Grzegorz Jarosławski, ortopeda, Kraków

 

Źródła:

Ochi, J., Nozaki, T., Nimura, A. et al. Subchondral insufficiency fracture of the knee: review of current concepts and radiological differential diagnoses. Jpn J Radiol 40, 443–457 (2022). https://doi.org/10.1007/s11604-021-01224-3

Chcesz uzyskać więcej szczegółowych informacji na temat operacji przeprowadzanych w Szpitalu Dworska w Krakowie? Zadzwoń: 12 352 25 25

Kontakt

Dworska 1B, 30-314 Kraków
rejestracja@dworska.pl

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Środa:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Nowej Ortopedii - wjazd od ulicy Bułhaka