Mięsień brzuchaty, mięsień płaszczkowaty oraz mięsień podeszwowy tworzą mięsień trójgłowy łydki, który przechodzi w ścięgno Achillesa przyczepiające się do guza piętowego. Funkcją ścięgna Achillesa jest przenoszenie siły odbicia z mięśni łydki na stopę podczas chodu i biegu. Patologie ścięgna Achillesa najczęściej stanowią wynik nadmiernego przeciążania ścięgna lub podejmowania intensywnych treningów po długiej przerwie bez odpowiedniego przygotowania. Dochodzi wtedy do niekorzystnych zmian w strukturze ścięgna lub stanu zapalnego jego pochewki. Brak podjęcia odpowiedniego leczenia schorzeń ścięgna Achillesa może skutkować jego zerwaniem. Całkowite przerwanie ciągłości ścięgna leczone jest poprzez zszycie metodą małoinwazyjną lub na otwarto.
Prowadzimy terapię przewlekłego bólu Achillesa -> Skupioną falą uderzeniową FSWT
Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu bólu ścięgna Achillesa w naszym szpitalu
Schorzenia ścięgna Achillesa
Schorzenia Achillesa należą do grup tzw. tendinopatii czyli stanów patologicznych dotyczących ścięgien mięśni. Tendinopatia ścięgna Achillesa stanowi skutek sumowania się mikrouszkodzeń, które następują podczas jego nadmiernego obciążania. Nieprawidłowe zmiany obejmują najczęściej odcinek 2-6 cm ścięgna powyżej przyczepu do guza kości piętowej, co jest związane z ubogim ukrwieniem tego obszaru. Czynnikiem dodatkowo zaburzającym ukrwienie ścięgna jest nadmierna koślawość tyłostopi objawiająca się zbyt mocnym pochyleniem pięt do środka. U osób z tą wadą stóp ścięgno Achillesa w trakcie chodu lub biegu ulega niepożądanemu skręceniu, co powoduje zamykanie się naczyń krwionośnych. Innym czynnikiem ryzyka tendinopatii jest zwiększone napięcie mięśnia trójgłowego łydki i przykurcz Achillesa wynikające ze zbyt krótkiego czasu przeznaczonego na regenerację oraz zaniedbywania ćwiczeń rozciągających.
Zwyrodnienie ścięgna Achillesa (tendinosis)
Tendinoza ścięgna Achillesa polega na zwyrodnieniu jego wnętrza bez oznak zapalenia. Powtarzające się uszkodzenia tkanki ścięgna prowadzą do miejscowych ognisk martwicy i zaburzenia włókienkowej struktury ścięgna, wskutek czego jego wytrzymałość mechaniczna ulega obniżeniu. W badaniu klinicznym można wyczuć zgrubiały odcinek ścięgna przemieszczający się podczas wykonywania ruchów zgięcia i wyprostu stopy. Obecna jest tkliwość palpacyjna ścięgna oraz ból Achillesa podczas chodzenia lub biegania. W badaniu USG widoczna jest dezorganizacja przebiegu włókien, wrastanie nowych naczyń krwionośnych oraz ogniska wapnienia. W badaniu rezonansem magnetycznym na obrazach T1- zależnych zmiany o charakterze tendinozy widoczne są jako nieregularne ogniskowe wzmocnienia sygnału w obrębie ścięgna o zwiększonym obwodzie. W niektórych przypadkach „tendinosis” może występować jako entezopatia ścięgna Achillesa – czyli stan degeneracyjny w obrębie przyczepu ścięgna Achillesa do kości piętowej. Może temu towarzyszyć stan zapalny kaletki. Częściej do patologii ścięgna dochodzi w przypadku obecności tzw. pięty Haglunda czyli wyrośli kostnej usytuowanej w górno-bocznej części przyczepu Achillesa. Wyrośl kostna może powodować mechaniczne drażnienie tkanek miękkich i w ten sposób przyczyniać się do rozwoju tendinozy.
Tendinoza a zapalenie ścięgna Achillesa
Termin „tendinitis” oznaczający „zapalenie Achillesa” był do niedawna nadużywany. Niektórzy autorzy używają terminu „tendinitis” mając na myśli stan zaostrzenia tendinozy, który objawia się większym stopniem mikrouszkodzeń ścięgna i bardziej nasilonymi dolegliwościami bólowymi [1]. Obecnie wiadomo, że stan zapalny nie występuje jednak w przebiegu tendinozy. „Tendinitis” jest rzadko występującym patologią, w której faktycznie dochodzi do zapalenia ścięgna Achillesa – jego diagnostyka i rozróżnienie od tendinozy jest bardzo ważna ze względu na odmienne postępowanie terapeutyczne.
Tendinopatia insercyjna
Przekrój podłużny ścięgna Achillesa
Przekrój poprzeczny ścięgna Achillesa
Obraz RTG - zwapień w Achillesie
Zapalenie pochewki ścięgna (paratenonitis)
Ścięgno Achillesa posiada osłonkę zwaną paratenon, która umożliwia swobodny ślizg ścięgna w jej wnętrzu. Paratenon rozciąga się także razem z wydłużeniem ścięgna Achillesa do 2-3 cm. Objawami zapalenia pochewki jest miejscowa bolesność uciskowa oraz gromadzenie się płynu w okolicy ścięgna. Występuje miejscowy ból ścięgna Achillesa w trakcie wykonywania ruchów stopą, który rozpoczyna się rano i nasila podczas podejmowania aktywności. Ostre zapalenie pochewki ścięgna Achillesa trwa do około 2 tygodni, kiedy to objawy są najsilniejsze, następnie dolegliwości łagodnieją i mogą powracać w mniejszym nasileniu, np. na początku biegu. Osłonka po przebytym zapaleniu jest zbliznowaciała, może wystąpić jej „zlepienie” ze ścięgnem Achillesa zaburzające wzajemną przesuwalność.
Leczenie schorzeń ścięgna Achillesa
Pierwszym krokiem umożliwiającym poprawę stanu ścięgna Achillesa jest redukcja obciążeń treningowych, np. zmniejszenie tygodniowego kilometrażu biegowego. Celem leczenia zachowawczego tendinopatii jest poprawa elastyczności, ukrwienia i metabolizmu ścięgna Achillesa, a także stymulacja procesów przebudowy włókien ścięgna. Nowoczesną metodą leczenia tendinopatii ścięgna Achillesa jest zabieg koblacji elektrodą Topaz, który wykorzystuje fale radiowe celem wyzwolenia kontrolowanej reakcji zapalnej oraz pobudzenia prawidłowych procesów gojenia i naprawy tkanek.
Terapia manualna prowadzona w ramach rehabilitacji obejmuje najczęściej głęboki masaż poprzeczny ścięgna oraz masaż funkcyjny tylnej części łydki. Można stosować także inne techniki powięziowe oddziałujące na całą taśmę powierzchowną tylną celem normalizacji napięcia mięśni grupy tylnej podudzia. Efekt pracy manualnej warto utrwalić wykorzystując kinesiotaping czyli taśmy naklejane na skórę. Pacjent w ramach autoterapii domowej powinien wykonywać ćwiczenia rozciągające mięśnie łydki oraz tzw. trening ekscentryczny według Alfredsona. Trening ten polega na kontrolowanym opuszczaniu pięty w dół poniżej poziomu schodka, na którym oparte jest przodostopie. Pacjent wykonuje 3 serie po 15 powtórzeń rano i wieczorem przez okres minimum 3-6 miesięcy.
W ramach fizykoterapii w leczeniu tendinozy wykorzystuje się m.in: terapię skupioną falą uderzeniową FSWT, ultradźwięki oraz krioterapię. W przypadku występowania koślawości pięt należy zaopatrzyć się w indywidualne wkładki ortopedyczne, które poprawią biomechanikę stawu skokowego i zmniejszą działanie sił skręcających na ścięgno Achillesa.
Sprawdź -> Terapia falą uderzeniową FSWT
Iniekcje sterydów do ścięgna są niewskazane, ponieważ mogą poszerzyć ogniska martwicy i doprowadzić do zerwania ścięgna Achillesa.
Leczenie operacyjne jest rzadko wykonywane i polega na usunięciu tkanek martwiczych w obrębie ścięgna Achillesa – powstałych często jako powikłanie podania sterydów.
Źródło:
1. Bass E. Tendinopathy: Why the Difference Between Tendinitis and Tendinosis Matters. International Journal of Therapeutic Massage & Bodywork. 2012;5(1):14-17.
Najczęściej zadawane pytania o ból ścięgna Achillesa:
W przypadku bólu ścięgna Achillesa należy skonsultować się ortopedą, który dokładnie zdiagnozuje przyczynę dolegliwości oraz ustali plan leczenia. Postępowanie polega głównie na tymczasowym ograniczeniu aktywności sportowej, wykonywaniu ćwiczeń ekscentrycznych mięśni łydki oraz zabiegach z zakresu fizykoterapii. W leczeniu przewlekłej tendinopatii ścięgna Achillesa wykorzystuje się nowoczesne metody stymulujące procesy prawidłowego gojenia i naprawy tkanek, np. zabieg koblacji elektrodą Topaz.
