ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Rwa kulszowa

Rwa kulszowa, wypadnięcie dysku, ischias, lumbago - takimi terminami określa się jednostkę chorobową, która objawia się bólem tak ostrym, że potrafi uniemożliwić pacjentom normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Dostępne dziś metody i sposoby leczenia pozwalają na natychmiastowe usunięcie przyczyny bólu i trwały powrót do zdrowia i sprawności fizycznej.

Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa, określana potocznie jako lumbago, ischias czy korzonki to schorzenie objawiające się jako silny ból pleców i jednej z nóg. Ból pojawia się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa i pośladka, promieniując poprzez tylną część uda, i łydki, aż do stopy. Nieleczony może trwać wiele tygodni a nawet miesięcy. Jego przyczyną jest ucisk lub podrażnienie nerwu kulszowego lub korzeni nerwowych. Zwykle poprzedza go ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Leczenie rwy kulszowej, przy odpowiedniej diagnostyce nie jest trudne ani inwazyjne. Odpowiednie leki, zastrzyki i ćwiczenia pozwalają pacjentowi na szybkie pozbycie się bólu i powrót do pełnej sprawności.

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu kręgozmyku w naszym szpitalu

lek. med. Łukasz Janeczko - spec. neurochirurg


lek. med. Łukasz Janeczko neurochirurg Kraków

 

Rwa kulszowa - objawy

Początek rwy kulszowej może mieć charakter ostry - nagły, przeszywający ból pojawia się podczas wykonywania czynności mocno obciążających kręgosłup (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów). Pacjenci opisują go jako ostry, rwący, kłujący ból, nie pozwalający na najmniejszy ruch. Rwa kulszowa może pojawić się również jako narastający ból, który zaczyna się w okolicy kręgosłupa lędźwiowego lub pośladka i stopniowo narasta, promieniując wzdłuż kończyny. Charakterystyczne dla rwy kulszowej jest to, że nawet najmniejszy niekontrolowany wysiłek, który powoduje ruch kręgosłupa - chodzenie, kichanie, kaszel - powoduje silny atak bólu. Pacjenci skarżący się na lumbago mogą odczuwać również niedowład mięśni, zwłaszcza podczas zginania i prostowania stopy, jak również zaburzenia czucia a nawet mogą mieć problemy z wypróżnianiem. Czasem chory nie jest w stanie wstać z łóżka, gdyż odczuwany ból jest tak silny, że czuje się jakby był sparaliżowany.

Przyczyny rwy kulszowej

Kręgosłup w części lędźwiowej jest w naturalny sposób wygięty - tzw. lordoza - po to, aby mógł pełnić funkcję podporową i amortyzującą. Odcinek ten dźwiga ciężar wszystkich wyżej położonych części ciała, co wymaga stabilności i odporności na odkształcenia mechaniczne. Jednocześnie ruchomość odcinka lędźwiowego musi pozwalać na wykonanie zgięcia, wyprostu, skłonów bocznych i rotacji (w ograniczonym zakresie). Odcinek lędźwiowy kręgosłupa jest więc bardzo narażony na wszelkiego rodzaju urazy. Urazy te niekiedy mogą powodować ucisk korzeni nerwowych - a w konsekwencji - rwę kulszową.

Krążek międzykręgowy, inaczej dysk, składa się z centralnie położonego jądra miażdżystego oraz usytuowanego obwodowo pierścienia włóknistego. Jedną z najczęstszych przyczyn rwy kulszowej jest wypadnięcie jądra miażdżystego poza obręb krążka międzykręgowego. Pacjenci często mylnie podają określenie "wypadnięcie dysku" – tak naprawdę wysunięciu ulega tylko jego część.

Do wypadnięcia jądra miażdżystego dochodzi najczęściej podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów lub innych czynności, które w nadmierny sposób obciążają lędźwiowy odcinek kręgosłupa. Dyskopatia często ma charakter nawracający i niekiedy może dojść do niego nawet przy zwykłym pochyleniu czy innej zdecydowanej czynności. Atak rwy kulszowej może pojawić się również jako się również jako konsekwencja zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa w okolicy lędźwiowej. Zmiany te są zwykle wynikiem długotrwałego przebywania w pozycji wymuszonej (np. u kierowców), siedzącego trybu pracy, otyłości a także nieprawidłowej postawy podczas przenoszenia ciężkich przedmiotów.

Na rwę kulszową zapadają również kobiety w ciąży - wiąże się to ze zmianami hormonalnymi, powodującymi rozluźnienie stawów miednicy, powiększaniem się macicy, przesuwaniem się środka ciężkości oraz dużą wagą dziecka i uciskiem na kości miednicy i nerw kulszowy. Pojawienie się rwy kulszowej podczas ciąży może być wskazaniem do przeprowadzenia cesarskiego cięcia. Inne przyczyny rwy kulszowej to nieodpowiednia dieta, uboga w wapń, sole mineralne i witaminy a także nadwaga/otyłość, cukrzyca, stan zapalny lub nowotwór.

Rwa kulszowa i ucisk nerwu przez mięsień gruszkowaty

Podrażnienie nerwu kulszowego może być spowodowane również tzw. zespołem mięśnia gruszkowatego, zwanego także rwą gruszkowatą. Mięsień gruszkowaty znajduje się w bezpośredniej bliskości nerwu kulszowego. Kiedy dochodzi do nadmiernej pracy mięśnia – zwiększania napięcia i objętości mięśnia - może on uciskać nerw kulszowy. Główne przyczyny zespołu mięśnia gruszkowatego to urazy mechaniczne mięśnia, długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej, nieodpowiedni trening, nagły wzrost masy ciała (np. podczas ciąży) czy zwiększone napięcie mięśniowe. Aby uniknąć dolegliwości związanych z zespołem mięśnia gruszkowatego należy wprowadzić ćwiczenia rozciągające i poprawiające stabilizację oraz wyeliminować nieprawidłowe wzorce ruchowe.

Diagnostyka rwy kulszowej

Pacjenci z podejrzeniem rwy kulszowej skarżą się na ostry ból, pojawiający się przy zmianie pozycji, a nawet kaszlu czy kichaniu. Diagnostyka w takim przypadku opiera się głównie na wywiadzie, badaniu funkcjonalnym oraz badaniach dodatkowych - takich jak np. rezonans magnetyczny kręgosłupa (MRI). Podczas wywiadu lekarz zbiera informacje o stanie zdrowia pacjenta - sprawdza, czy występują czynniki zwiększające możliwość wystąpienia schorzenia (np. siedzący tryb pracy, nagły wzrost wagi lub czy miały miejsce zdarzenia nagłe, związane z dużym przeciążeniem kręgosłupa lędźwiowego). Może również wykonać badanie palpacyjne krzywizn kręgosłupa a także przeprowadzić tzw. test Lasèque’a. test ten polega na unoszeniu w górę wyprostowanej w kolanie kończyny dolnej w pozycji leżącej. Jeśli podczas unoszenia nogi u pacjenta pojawia się ból - występuje wysokie prawdopodobieństwo, że jest to właśnie rwa kulszowa.

Następnie lekarz przeprowadza badanie neurologiczne , którego celem jest sprawdzenie siły mięśniowej, wykrycie ewentualnych niedowładów czuciowych, zaników mięśniowych oraz sprawdzenie czy nie występują nieprawidłowości przewodzenia nerwowego.

Aby potwierdzić wstępną diagnozę rwy kulszowej, lekarz może zlecić wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI) kręgosłupa lędźwiowego. To badanie obrazowe jest niezwykle pomocne w diagnostyce rwy kulszowej, gdyż pokazuje bardzo dokładnie wszelkie wypukliny i przepukliny krążków międzykręgowych. Lekarz jest w stanie bardzo dokładnie sprawdzić gdzie i w jakim stopniu dochodzi do ucisku na korzenie nerwowe. MRI jest najdokładniejszym badaniem w diagnostyce rwy kulszowej. Jego zaletą jest również to, że jest zupełnie nieinwazyjne a pole magnetyczne wykorzystywane w tym badaniu pozostaje bez wpływu na organizm człowieka.

U pacjentów, u których występują przeciwwskazania do wykonania rezonansu magnetycznego (np. niekompatybilne z rezonansem śruby, płytki, rozruszniki serca), lekarz może zlecić dodatkowe badania obrazowe - tomografię komputerową lub wykonanie zdjęcia RTG kręgosłupa L-S (lędźwiowo-krzyżowego)

Leczenie rwy kulszowej

Leczenie rwy kulszowej może mieć charakter zachowawczy lub operacyjny. Proces leczenia należy rozpocząć jak najszybciej po postawieniu prawidłowej diagnozy, aby pacjent mógł wrócić do normalnego funkcjonowania oraz aby nie dopuścić do powstania powikłań.

Leczenie rwy kulszowej w domu

Leczenia rwy kulszowej nie należy przeprowadzać samodzielnie, jednak w oczekiwaniu na wizytę u lekarza można nieco ulżyć sobie w bólu. Kiedy pojawi się ostry ból, najprostszym sposobem na złagodzenie objawów choroby jest położenie się w pozycji, która przynosi ulgę. Dla każdego z pacjentów ta pozycja może być inna natomiast zaleca się położenie się na raczej twardym podłożu, z ugiętymi nogami - jest to tzw. pozycja odbarczająca, pozwalająca na maksymalne odciążenie kręgosłupa. Pomóc może ułożenie pod kolanami sporego wałka (np z kołdry, poduszki). Konieczne jest również ograniczenie aktywności ruchowej, ponieważ niekontrolowany ruch może powodować nasilenie dolegliwości bólowych.

Ulgę w bólu mogą przynieść również zimne i ciepłe kompresy. Najpierw należy przykładać zimne kompresy - może to być lód zawinięty w ściereczkę, zmrożone mokre płótno lub schłodzone żelowe okłady. Niska temperatura prowadzi do obkurczenia naczyń krwionośnych złagodzenia obrzęku. Po ustąpieniu stanu ostrego można stosować kompresy rozgrzewające - można użyć termoforu, poduszki elektrycznej lub po prostu butelki z gorąca wodą. Rozgrzanie zwiększy ukrwienie tkanek, co z kolei prowadzi do przyspieszenia procesu gojenia. Aby ograniczyć dolegliwości bólowe można przyjmować niesteroidowe leki przeciwbólowe dostępne bez recepty (np. paracetamol) i przeciwzapalne (ibuprofen, ketoprofen).

Leczenie rwy kulszowej - farmakoterapia

W pierwszej fazie leczenia najważniejsze jest wygaszenie ostrego stanu zapalnego poprzez zastosowanie farmakoterapii. W tym celu podawane są niesteroidowe leki przeciwzapalne - najszybsze i najskuteczniejsze jest podanie leków wprost do źródła bólu, poprzez zastrzyk nadtwardówkowy. Pacjentom zaleca się ograniczenie aktywności ruchowej, najlepiej jeśli pacjent odpoczywa w pozycji leżącej. Niewskazane jest chodzenie a nawet siedzenie - szczególnie długotrwałe np. przy komputerze. Zaleca się leżenie w łóżku po to, aby maksymalnie odciążyć odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Należy unikać gwałtownych ruchów, wpływających na zmianę pozycji kręgosłupa.

Rehabilitacja w leczeniu rwy kulszowej

Kolejnym krokiem w leczeniu rwy kulszowej jest prawidłowa rehabilitacja, prowadzona pod okiem specjalisty. Nieprawidłowo prowadzona rehabilitacja może doprowadzić do pogłębienia problemu i w konsekwencji doprowadzić do kolejnych incydentów a nawet do konieczności leczenia operacyjnego. Dlatego tak ważna jest prawidłowa diagnoza i dokładne zbadanie przyczyny bólu.

Celem rehabilitacji w rwie kulszowej jest przede wszystkim optymalne ustawienie kręgosłupa w taki sposób, aby zminimalizować ucisk na korzeń a tym samym zwalczyć ból, nie dopuścić do powstania powikłań takich jak np. przykurcze mięśniowe. Rehabilitacja poprawia też siłę mięśniową, likwiduje niedowłady i zapobiega nawrotom ataków dzięki przywróceniu prawidłowej postawy. Pacjent uczy się prawidłowych wzorców ruchowych jak również może wdrożyć specjalne ćwiczenia, które wykonuje w domu.

W rehabilitacji rwy kulszowej wykorzystuje się terapię manualną, metodę McKenziego, masaże rozluźniające mięśnie, neuromobilizacje. Niezwykle ważna jest stabilizacja centralna - czyli wzmocnienie poszczególnych grup mięśni utrzymujących kręgosłup w prawidłowej pozycji. Mocne mięśnie stabilizujące pozwalają na zachowanie prawidłowej postawy i zredukowanie przeciążeń, na jakie narażony jest kręgosłup. Dzięki utrzymywaniu silnego centrum (CORE) pacjent może uniknąć nawrotów choroby w przyszłości.

Rehabilitacja może być wspomagana poprzez terapię fizykalną - magnetoterapię, naświetlania lampą solux, ultradźwięki, krioterapie, jonoforezę histaminy, prądy dynamiczne czy prądy TENS. Zakres terapii zawsze dobierany jest indywidualnie przez lekarza lub rehabilitanta, w zależności od potrzeb i stanu pacjenta.

Leczenie operacyjne rwy kulszowej

W części przypadków farmakoterapia i rehabilitacja wystarczą, jednak niekiedy wskazane jest leczenie operacyjne. Podjęcie decyzji o zakwalifikowaniu pacjenta do leczenia operacyjnego uzależnione jest od etapu wypadnięcia krążka międzykręgowego. Do leczenia operacyjnego kwalifikowani są pacjenci, u których pojawiają się takie objawy jak np. znaczne osłabienie siły mięśniowej, osłabienie czucia, niekontrolowane wypróżnienia, a także pacjenci, u których leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów. Interwencja chirurgiczna jest konieczna również u osób, u których pomimo leczenia następują ciągłe nawroty rwy kulszowej, uniemożliwiające normalne funkcjonowanie. Leczenie operacyjne polega ono na usunięciu tej części dysku, która bezpośrednio uciska na nerw i powoduje ostry ból. Podczas operacji ważne jest zachowanie w nienaruszonym stanie jak największej części dysku, aby zachować naturalną anatomię kręgosłupa.

Stosowane obecnie metody leczenia operacyjnego są małoinwazyjne i bezpieczne, co więcej - dają natychmiastowy efekt i pozwalają szybko wrócić do normalnego życia. Pacjenci odczuwają ogromną ulgę tuż po operacji - w momencie, kiedy zostaje usunięta część dysku uciskająca na nerw kulszowy. Dojście do pełnej sprawności trwa - zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy, jednak przestrzegając ściśle zaleceń terapeuty i lekarza pacjent może na zawsze pozbyć się dolegliwości związanych z rwą kulszową.

Metody operacyjnego leczenia rwy kulszowej

Operacyjne leczenie rwy kulszowej może być przeprowadzane w dwojaki sposób. O doborze metody decyduje lekarz. Pierwsza z metod to discektomia. Wykonuje się ją w znieczuleniu ogólnym, w ułożeniu na brzuchu. Lekarz wykonuje kilkucentymetrowe nacięcia skóry, następnie odsuwa mięśnie przykręgosłupowe, po czym przystępuje do usunięcia części dysku, która powoduje ucisk na korzenie nerwowe.

Obecnie “Złotym standardem” leczenia operacyjnego rwy kulszowej, wykonywanym w Szpitalu Dworska jest mikrodiscektomia. Jej niewątpliwą zaletą jest minimalna inwazyjność i brak konieczności długiej hospitalizacji po zabiegu jak i skrócenie okresu i rekonwalescencji pozabiegowej. Leczenie jest stosunkowo proste i bezpieczne, nie wymaga też od pacjenta żadnego szczególnego przygotowania przed zabiegiem. Sama operacja polega na usunięciu fragmentu dysku międzykręgowego przy pomocy mikronarzędzi i mikroskopu operacyjnego. Narzędzia wprowadzane są poprzez niewielkie - do 3 cm - nacięcie skóry i mięśni. Zwykle pacjenci już na drugi dzień po operacji mogą chodzić a hospitalizacja trwa około trzech dni. Ważnym aspektem operacji jest to, że ostre dolegliwości bólowe znikają od razu. Leczenie operacyjne w Szpitalu Dworska obejmuje zarówno diagnostykę przedoperacyjną i pooperacyjną.

Rehabilitacja po operacji rwy kulszowej

Powrót do pełnej funkcjonalności po operacji wynosi zwykle od 1 do 3 miesięcy. Do pełnego powrotu do zdrowia niezbędna jest prawidłowa rehabilitacja po operacji. Jej przebieg określa lekarz lub fizjoterapeuta, nie należy podejmować żadnych działań na własną rękę, gdyż może to doprowadzić do niebezpiecznych powikłań.

Rehabilitacja po operacji rwy kulszowej powinna rozpocząć się już w pierwszej dobie po zabiegu. Początkowo polega ona na instruktażu i prostych ćwiczeniach stabilizacji głębokiej. Szwy zostają usunięte zwykle w 7-10 dobie po zabiegu. Przez dwa pierwsze tygodnie od zabiegu zaleca się unikanie przebywania w pozycji wymuszonej (np. siedzenia) do minimum. Pacjent może odpoczywać w pozycji leżącej. Można również stać i chodzić, jeśli tylko nie jest to długotrwałe.

Pomocne przy stabilizacji kręgosłupa po operacji jest noszenie gorsetu lędźwiowego - ważne jest, by nie decydować o tym samemu, bez udziału fizjoterapeuty lub lekarza. Gorset bywa niezbędny podczas poruszania się poza domem, jednak w domu i podczas snu nie należy go nosić aby nie “rozleniwiać” mięśni stabilizujących. Aby wzmocnić stabilizację należy wykonywać zalecone przez rehabilitanta ćwiczenia. Po 4-6 tygodniach od operacji wskazana jest wizyta kontrolna celem sprawdzenia efektów leczenia i ustalenia dalszej rehabilitacji.

Rwa kulszowa, nawet jeśli jest nawracająca, to nie wyrok a paraliżujący ból można w łatwy i szybki sposób wyeliminować. Warunkiem jest jednak kompleksowe badanie diagnostyczne i zastosowanie odpowiedniej, metody leczenia, jak również późniejszej rehabilitacji. Dobrze jest, jeśli wszystkie te etapy prowadzone są przez jeden zespół, wówczas leczenie jest najbardziej efektywne.

Najczęściej zadawane pytania o rwę kulszową:

Jak objawia się rwa kulszowa?

Rwa kulszowa objawia się jako silny ból pleców i jednej z nóg. Ból pojawia się w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa i pośladka lub może promieniować poprzez tylną część uda i łydki aż do stopy.

Jakie są przyczyny rwy kulszowej?

Jedną z najczęstszych przyczyn rwy kulszowej jest wypadnięcie jądra miażdżystego poza obręb krążka międzykręgowego (dysku). Do wypadnięcia jądra miażdżystego dochodzi najczęściej podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów lub innych czynności, które w nadmierny sposób obciążają lędźwiowy odcinek kręgosłupa. Rwa kulszowa stanowi zwykle wynik wieloletniego progresu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Jak diagnozuje się rwę kulszową?

Diagnostyka rwy kulszowej obejmuje: wywiad, badanie neurologiczne, badanie zakresu ruchomości kręgosłupa, badanie funkcjonalne, badanie zmienności objawów bólowych w zależności od pozycji ciała oraz analizę badań obrazowych (MRI, RTG lub tomografii komputerowej).

Jak leczy się rwę kulszową?

W pierwszej kolejności stosuje się rehabilitację i wspomagająco leczenie farmakologiczne. W razie braku powodzenia leczenia zachowawczego podejmuje się leczenie operacyjne, np. zabieg mikrodiscektomii czyli wycięcia jądra miażdżystego uciskającego korzeń nerwowy.

Kontakt

Dworska 1B, 30-314 Kraków
rejestracja@dworska.pl

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Środa:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Nowej Ortopedii - wjazd od ulicy Bułhaka