Niestabilność stawu barkowego (a właściwie stawu ramiennego) to stan, w którym głowa kości ramiennej zostaje przemieszczona względem panewki łopatki. Staw ramienny to staw kulisty, łączący kość ramienną z łopatką. Stosunkowo mała panewka i duża głowa kości ramiennej w powiązaniu z luźną i obszerną torebką stawowa są główną przyczyną jego niewielkiej stabilności. Staw ramienny jest stawem o największym zakresie ruchomości – a co za tym idzie – bardzo podatnym na różnego rodzaju kontuzje i urazy.
Jedną z najczęstszych kontuzji dotyczących stawu ramiennego jest jego zwichnięcie. Staw barkowy po takim urazie często staje się podatny na nawroty zwichnięć. Nawracające wyślizgiwanie się głowy kości ramiennej z panewki nazywane jest przewlekłą niestabilnością stawu barkowego (ramiennego).
Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu niestabilności stawu ramiennego w naszym szpitalu
Zwichnięcie stawu ramiennego - objawy
Do zwichnięcia barku dochodzi najczęściej na skutek urazu mechanicznego – może to być upadek na ramię lub wyprostowaną rękę. Na zwichnięcie barku narażeni są często sportowcy, uprawiający sporty kontaktowe, jeździectwo, kolarstwo czy narciarstwo jak również osoby ćwiczące na siłowni. Objawy zwichnięcia stawu ramiennego to w pierwszej kolejności ból i obrzęk w okolicy barku. Osoby ze zwichniętym barkiem mają problemy z poruszaniem ramieniem, u szczupłych osób można zaobserwować opuchnięcie i zniekształcenie okolicy barku.
Leczenie
Po zwichnięciu stawu ramiennego, w większości przypadków lekarz zaleca leczenie zachowawcze. Gdy zwichnięciu towarzyszą poważne uszkodzenia obrąbka stawowego i/lub panewki łopatki, konieczne jest podjęcie leczenia operacyjnego.
Jeśli doszło do wybicia barku bez uszkodzeń struktur stawu, najpierw nastawia się go, a następnie przeprowadza rehabilitację. Lekarz może przepisać doustne leki przeciwbólowe aby zmniejszyć dyskomfort związany z odczuwanym przez pacjenta bólem. Kolejny etap leczenia polega na stabilizacji i regeneracji uszkodzonych tkanek. Kończyna zostaje ustabilizowana na okres około 2-4 tygodni w specjalnej ortezie. Czas ten potrzebny jest aby mogła zagoić się torebka stawowa. Terapia w tym okresie polega głównie na drenażu limfatycznym przyspieszającym ewakuację obrzęku, terapii manualnej tkanek miękkich okolicy barku, elektrostymulacji mięśni obręczy barkowej, krioterapii, jonoforezie ze środkiem przeciwbólowym. Metody te mają za zadanie przyśpieszyć proces gojenia się tkanek.
Wprowadzenie ruchu powinno nastąpić najwcześniej jak to możliwe, ale ruch ten powinien być jednocześnie bezpieczny dla gojących się tkanek. Celem postepowania będzie poprawa stabilności stawu ramiennego dzięki aktywności odpowiednich mięśni, stopniowe przywrócenie zakresu ruchu oraz zwiększenie siły i wytrzymałości mięśni kończyny górnej. Fizjoterapeuta zaleci pacjentowi ćwiczenia mięśni stabilizujących głowę kości ramiennej w panewce stawu oraz ćwiczenia poprawiające zakresu ruchu. Należy pamiętać aby ćwiczenia były wprowadzane stopniowo. Pacjent powinien pozostawać pod ciągłą opieką lekarza prowadzącego i fizjoterapeuty.
Zwichnięcia nawykowe stawu ramiennego
Podczas zwichnięcia często dochodzi do oderwania obrąbka panewki w strefie przednio-dolnej – tak zwane uszkodzenie Bankarta. Jeśli uraz był duży, może dojść do uszkodzenia części kostnej panewki i głowy kości ramiennej oraz uszkodzenia chrząstki. U starszych pacjentów często dodatkowo dochodzi do uszkodzenia stożka rotatorów czy złamania guzka większego kości ramiennej. Uszkodzenie obrąbka panewki prowadzi w zdecydowanej większości przypadków do ponownych zwichnięć, które z kolei są przyczyną dalszego odrywania się obrąbka panewki. Mówimy wówczas o niestabilności stawu ramiennego. Konsekwencją niestabilności są nawykowe zwichnięcia stawu, pojawiające się podczas zwykłych ruchów odwodzenia i rotacji. Często podczas takich zwichnięć głowa kości ramiennej samoistnie wraca na miejsce lub pacjent sam jest w stanie nastawić staw. Jednak powracające zwichnięcia są niebezpieczne - w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do całkowitej destabilizacji stawu.
U pacjentów cierpiących na nawykowe zwichnięcia stawu barowego podczas wykonywania pewnych ruchów pojawia się ból. Czasami przeskakiwaniu stawu towarzyszy charakterystyczne „kliknięcie”. Pacjenci czują obawę przed wykonywaniem pewnych ruchów a niestabilność stawu uniemożliwia im czasami wykonywanie pewnych czynności czy uprawianie sportu. Nieleczone nawykowe zwichnięcia prowadzą do osłabienia kończyny i znacznego dyskomfortu. W przypadku uszkodzenia obrąbka panewki konieczne jest zastosowanie leczenia operacyjnego.
Leczenie operacyjne niestabilności barku
Celem operacji jest przymocowanie na powrót obrąbka panewki w jego anatomicznym miejscu. W zależności od rodzaju urazu, warunków anatomicznych i stopnia uszkodzenia obrąbka operację można przeprowadzić artroskopowo lub z klasycznym otwarciem stawu.
Artroskopowe leczenie niestabilności barku
Leczenie artroskopowe odbywa się przeważnie w znieczuleniu ogólnym. W okolicy stawu wykonywane są zwykle dwa nacięcia, o wielkości około 1 cm, następnie staw barkowy wypełniany jest płynem fizjologicznym. Przez nacięcia wprowadzana jest sonda z kamerą i artroskopowe narzędzia chirurgiczne. Lekarz przeprowadzający operację za pomocą specjalnych kotwic przymocowuje oderwany obrąbek panewki. Liczba kotwic uzależniona jest od tego, jak rozległy jest uraz. Podczas operacji lekarz dokonuje również usunięcia przerośniętej błony maziowej, wygładza uszkodzone fragmenty chrząstki stawowej a także przeprowadza - jeśli to konieczne – plastykę torebki. Leczenie artroskopowe jest zabiegiem mało inwazyjnym, nacięcia są niewielkie więc blizna pooperacyjna również będzie mało widoczna. Najczęściej już kilka godzin po operacji pacjent jest wypisywany do domu. Artroskopowe leczenie niestabilności stawu barkowego pozwala również na szybszy powrót pacjenta do pełnej sprawności.
Operacja stawu ramiennego metodą otwartą
W przypadku, kiedy uraz jest rozległy, obrąbek został nieodwracalnie zniszczony lub u pacjenta wystąpiły również uszkodzenia kostne stawu, przeprowadza się zabieg metodą klasyczną – na otwarto. Najpopularniejsza, najczęściej wykonywana i dająca najlepsze efekty jest tzw. operacja Bristow-Latarjet. Operacja ta wymaga wykonania większego nacięcia po to, aby umożliwić lekarzowi lepsze dotarcie do miejsca występowania urazu. Podczas operacji chirurg dokonuje przeniesienia wyrostka kruczego łopatki w miejsce ubytku brzegu panewki, co ma na celu zabezpieczenie kości ramiennej przed zwichnięciem przednim. Razem z wyrostkiem kruczym przeszczepiany jest fragment ścięgna mięśnia bicepsa wraz z naczyniami krwionośnymi. Zapobiega to wystąpieniu martwicy kości a ścięgno dodatkowo stabilizuje głowę kości ramiennej. Lekarz wykonuje również plastykę torebki stawowej, skracając ją, co ma na celu dodatkową stabilizację stawu. Operację metodą otwartą przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym.
W obu przypadkach - zarówno po artroskopii jak i operacji otwartej – pacjent otrzymuje leki przeciwbólowe. Stosowane są również zimne okłady, mające na celu zmniejszenie bólu i obrzęku. Obrzęk ustępuje zwykle 48 godzin po operacji. Szwy zdejmowane są w 10-14 dniu po zabiegu.
Rehabilitacja po zabiegu
Aby pacjent mógł wrócić do pełnej sprawności, konieczna jest rehabilitacja po operacji. Celem rehabilitacji jest przywrócenie dynamicznej stabilności barku. Tuż po zabiegu bark pacjenta zostaje unieruchomiony w ortezie, która zabezpieczy operowany staw barkowy i ograniczy możliwość niekontrolowanych ruchów. Ortezę pacjent nosi przez około 2 – 6 tygodni, zdejmując ją tylko na czas rehabilitacji. W tym czasie pacjent powinien ćwiczyć z fizjoterapeutą. Początkowo wykonuje się ćwiczenia oparte na ruchach biernych oraz skurczach izometrycznych mięśni. Kończyna nie powinna być nadmiernie przeciążana, ponieważ może to doprowadzić do uszkodzenia miejsca szycia obrąbka stawowego. Fizjoterapeuta zaleci również wykonywanie ćwiczeń mobilizujących łopatkę. Pacjent powinien również ćwiczyć czynnie staw łokciowy, nadgarstek oraz palce. Pozwoli to na uniknięcie powstawania przykurczy wskutek unieruchomienia kończyny. Rehabilitacja może być wspomagana fizykoterapią. W szczególności zaleca się takie zabiegi jak elektrostymulacja, pole magnetyczne, krioterapia. Orteza zostaje zdjęta, gdy zezwoli na to lekarz. Rehabilitacja w tym okresie polega na wykonywaniu ćwiczeń czynnych stawu ramiennego, ćwiczeń mobilizujących łopatkę oraz wzmacniających mięśnie obręczy barkowej. Po 12 tygodniach większość pacjentów może ćwiczyć samodzielnie w domu i prowadzić samochód. Powrót do pełnej sprawności następuje w okresie od 6 do 9 miesięcy od operacji. Wówczas pacjenci mogą wrócić również do uprawiania sportu.
Ważne informacje
Czas trwania zabiegu ( zależny od metody) |
1 - 2 godziny |
Badania wymagane do zabiegu | podstawowe - zakładka przygotowanie do operacji |
Znieczulenie | blok pachowy lub ogólne |
Pobyt w Szpitalu | 6 - 12 godzin po operacji |
Okres znacznej dysfunkcji | 3 - 4 tygodnie |
Okres ograniczonej dysfunkcji | 4 - 12 tygodni |
Zdjęcie szwów - pierwsza wizyta | 12 - 16 dni po operacji |
Zmiana opatrunków | co 3 - 4 dni |
Przeciwwskazania do zabiegu | infekcja, dysplazja stawu ramienno - łopatkowego |
Najczęściej zadawane pytania o leczenie niestabilności stawu ramiennego: